طی دهه‌های اخیر، فعالیتهای انسانی باعث اشغال و نابودی زیستگاه‌ها و تکه تکه شدن یا چندپارگی زیستگاه‌های[1] حیات وحش شده است (Berger et al., 2008). در فرآیند چندپارگی زیستگاه، یک زیستگاه طبیعی بزرگ به چند لکه زیستگاهی کوچک‌تر تبدیل شده و این لکه‌های کوچک از لحاظ مکانی از هم جدا می‌شوند (Bennett, 2003). وجود ارتباط‌های زیستگاهی[2] میان لکه‌های زیستگاهی با برقراری یا تسهیل در حرکت افراد گونه‌های مختلف حیات وحش، اثرات سوء چندپارگی زیستگاه را کاهش داده و منجر به جریان ژن میان جمعیت/جمعیت‌های لکه‌های زیستگاه و درنتیجه بقای گونه در برابر انقراض می‌شود (McRae and Beier, 2007). روش‌های مختلفی برای ارزیابی ارتباط زیستگاهی شامل مدل کمینه هزینه[3] (Adriaensen et al., 2003)، نظریه مدارهای الکتریکی[4] (McRae et al., 2008)، تحلیل‌های مرکزیت[5] (Estrada and Bodin, 2008)، تراکم کمینه هزینه فاکتوریالی (Cushman et al., 2009) و تابع مقاومت کرنل[6] (Compton et al., 2007) وجود دارند. ترکیب دو روش تراکم هزینه فاکتوریالی و مقاومت کرنل به منظور طراحی لکه‌ها و کریدورهای زیستگاهی می‌تواند سودمند واقع شود (Cushman et al., 2013).

مدل‌های مطلوبیت زیستگاهی[7] (Guisan and Zimmermann, 2000) در پیش‌بینی مناطق مطلوب زیستگاهی گونه‌های گیاهی و جانوری نقش دارند (Araújo and Peterson, 2012). برای دستیابی به مدل مطلوبیت زیستگاه موفق گونه، انتخاب نوع مدل، اهمیت خاصی دارد (Araújo and Guisan, 2006). اخیرا، در علم بوم‌شناسی از اجماع پیش‌بینی‌های چند مدل در مدلسازی مطلوبیت زیستگاه بهره گرفته شده است (Araújo and New, 2007). مدل اجماعی[8] یک رویکرد قدرتمند است که با ترکیب مدل‌های مختلف صحت مدل را بالا می‌برد (Araújo and New, 2007; Shahnaseri et al., 2019). بسته Biomod (Thuiller et al., 2009) در نرم‌افزار R از این رویکرد بهره برده است و با محاسبه میانگین وزنی مدل‌های پیش‌بینی، نقشه اجماعی پراکنش رویشگاهی را تهیه می‌کند (Thuiller et al., 2009).

نصف سطح خشکی‌های زمین توسط پستانداران علفخوار بزرگ‌جثه اشغال شده است که از نظر بوم‌شناختی و اقتصادی حائز اهمیت هستند (Olff et al., 2002). فعالیت‌های انسانی در سراسر جهان ، اثرات زیادی بر جمعیت و حوزه انتشار علفخواران بزرگ جثه گذاشته است (Prins et al., 1992; Olff et al., 2002). گونه قوچ و میش ارمنی یا گوسفند وحشی ارمنی (Ovis gmelini Blyth, 1841) از راسته زوج سُمان (Artiodactyla) و خانواده گاوسانان (Bovidae) در غرب ایران، شمال عراق، جنوب آذربایجان، شرق ترکیه، ارمنستان و قبرس پراکنش دارد. این گونه در مناطق کوهستانی زاگرس، غرب البرز، جنوب قفقاز و مرکز آناتولی زیست می‌کند. این گونه در فهرست سرخ IUCN در رده نزدیک به تهدید (NT) قرار گرفته است، چرا که تصور می‌شود طی سه نسل گذشته (24 سال)، جمعیت آن کاهش یافته است (Michel and Ghoddousi, 2020). این گونه در مناطق کوهستانی و تپ ماهوری غرب و شمال غرب ایران پراکنش دارد (Karami et al., 2015). در این مطالعه چهار منطقه تحت حفاظت شامل منطقه حفاظت شده بیجار و منطقه حفاظت شده عبدالرزاق در استان کردستان، پناهگاه حیات وحش انگوران در استان زنجان و منطقه شکار ممنوع بیان در استان آذربایجان و مناطق بینابینی آنها به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شده است.

شناسایی مناطق مطلوب زیستگاهی و مناطق ارتباطی (کریدور) بین افراد گونه قوچ و میش ارمنی در منطقه مورد مطالعه، ضروری به نظر می‌رسد. با داشتن مناطق پراکنش گونه‌ها و کریدورهای زیستگاهی و مطابقت آن با مناطق تحت حفاظت، شکاف‌های حفاظتی شناسایی خواهد شد. بنابراین این مطالعه با سه هدف (1) شناسایی مناطق مطلوب زیستگاهی گونه قوچ و میش ارمنی در منطقه مورد مطالعه، (2) شناسایی ارتباط‌های زیستگاهی این گونه در منطقه مورد مطالعه و (3) مطابقت لکه‌ها و کریدورهای زیستگاهی با مناطق تحت حفاظت محیط زیست در منطقه مورد مطالعه به منظور شناسایی شکاف‌های حفاظتی انجام خواهد شد.

 

[1] Habitat fragmentation

[2] Habitat connectivity

[3] Least-cost model

[4] Electriacl-circuit theory

[5] Factorial least-cost density

[6] Resistant kernel

[7] Habitat suitability models (HSMs)

[8] Ensemble map

" />

ارزیابی مطلوبیت زیستگاه و ارتباط‌های زیستگاهی قوچ و میش ارمنی (Ovis gmelini) در غرب ایران

Habitat suitability and connectivity evaluation of mouflon (Ovis gmelini) in four conservation areas, west of Iran


چاپ صفحه
پژوهان
صفحه نخست سامانه
مجری و همکاران
مجری و همکاران
اطلاعات تفضیلی
اطلاعات تفضیلی
دانلود
دانلود
دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

مجریان: کامران الماسیه

کلمات کلیدی:

اطلاعات کلی طرح
hide/show

کد طرح 401000027
عنوان فارسی طرح ارزیابی مطلوبیت زیستگاه و ارتباط‌های زیستگاهی قوچ و میش ارمنی (Ovis gmelini) در غرب ایران
عنوان لاتین طرح Habitat suitability and connectivity evaluation of mouflon (Ovis gmelini) in four conservation areas, west of Iran
محل اجرای طرح دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
وضعیت اجرای طرح
تاریخ تصویب
تاریخ خاتمه

اطلاعات مجری و همکاران
hide/show

نام و نام‌خانوادگی سمت در طرح نوع همکاری درجه‌تحصیلی پست الکترونیک
کامران الماسیهمجری مسئولاولدکترای تخصصیkamran.almasieh@gmail.com

اطلاعات تفضیلی
hide/show

عنوان متن
پیشینه طرح
کلمات کلیدی
بیان مسئله و ضرورت انجام تحقیق

طی دهه‌های اخیر، فعالیتهای انسانی باعث اشغال و نابودی زیستگاه‌ها و تکه تکه شدن یا چندپارگی زیستگاه‌های[1] حیات وحش شده است (Berger et al., 2008). در فرآیند چندپارگی زیستگاه، یک زیستگاه طبیعی بزرگ به چند لکه زیستگاهی کوچک‌تر تبدیل شده و این لکه‌های کوچک از لحاظ مکانی از هم جدا می‌شوند (Bennett, 2003). وجود ارتباط‌های زیستگاهی[2] میان لکه‌های زیستگاهی با برقراری یا تسهیل در حرکت افراد گونه‌های مختلف حیات وحش، اثرات سوء چندپارگی زیستگاه را کاهش داده و منجر به جریان ژن میان جمعیت/جمعیت‌های لکه‌های زیستگاه و درنتیجه بقای گونه در برابر انقراض می‌شود (McRae and Beier, 2007). روش‌های مختلفی برای ارزیابی ارتباط زیستگاهی شامل مدل کمینه هزینه[3] (Adriaensen et al., 2003)، نظریه مدارهای الکتریکی[4] (McRae et al., 2008)، تحلیل‌های مرکزیت[5] (Estrada and Bodin, 2008)، تراکم کمینه هزینه فاکتوریالی (Cushman et al., 2009) و تابع مقاومت کرنل[6] (Compton et al., 2007) وجود دارند. ترکیب دو روش تراکم هزینه فاکتوریالی و مقاومت کرنل به منظور طراحی لکه‌ها و کریدورهای زیستگاهی می‌تواند سودمند واقع شود (Cushman et al., 2013).

مدل‌های مطلوبیت زیستگاهی[7] (Guisan and Zimmermann, 2000) در پیش‌بینی مناطق مطلوب زیستگاهی گونه‌های گیاهی و جانوری نقش دارند (Araújo and Peterson, 2012). برای دستیابی به مدل مطلوبیت زیستگاه موفق گونه، انتخاب نوع مدل، اهمیت خاصی دارد (Araújo and Guisan, 2006). اخیرا، در علم بوم‌شناسی از اجماع پیش‌بینی‌های چند مدل در مدلسازی مطلوبیت زیستگاه بهره گرفته شده است (Araújo and New, 2007). مدل اجماعی[8] یک رویکرد قدرتمند است که با ترکیب مدل‌های مختلف صحت مدل را بالا می‌برد (Araújo and New, 2007; Shahnaseri et al., 2019). بسته Biomod (Thuiller et al., 2009) در نرم‌افزار R از این رویکرد بهره برده است و با محاسبه میانگین وزنی مدل‌های پیش‌بینی، نقشه اجماعی پراکنش رویشگاهی را تهیه می‌کند (Thuiller et al., 2009).

نصف سطح خشکی‌های زمین توسط پستانداران علفخوار بزرگ‌جثه اشغال شده است که از نظر بوم‌شناختی و اقتصادی حائز اهمیت هستند (Olff et al., 2002). فعالیت‌های انسانی در سراسر جهان ، اثرات زیادی بر جمعیت و حوزه انتشار علفخواران بزرگ جثه گذاشته است (Prins et al., 1992; Olff et al., 2002). گونه قوچ و میش ارمنی یا گوسفند وحشی ارمنی (Ovis gmelini Blyth, 1841) از راسته زوج سُمان (Artiodactyla) و خانواده گاوسانان (Bovidae) در غرب ایران، شمال عراق، جنوب آذربایجان، شرق ترکیه، ارمنستان و قبرس پراکنش دارد. این گونه در مناطق کوهستانی زاگرس، غرب البرز، جنوب قفقاز و مرکز آناتولی زیست می‌کند. این گونه در فهرست سرخ IUCN در رده نزدیک به تهدید (NT) قرار گرفته است، چرا که تصور می‌شود طی سه نسل گذشته (24 سال)، جمعیت آن کاهش یافته است (Michel and Ghoddousi, 2020). این گونه در مناطق کوهستانی و تپ ماهوری غرب و شمال غرب ایران پراکنش دارد (Karami et al., 2015). در این مطالعه چهار منطقه تحت حفاظت شامل منطقه حفاظت شده بیجار و منطقه حفاظت شده عبدالرزاق در استان کردستان، پناهگاه حیات وحش انگوران در استان زنجان و منطقه شکار ممنوع بیان در استان آذربایجان و مناطق بینابینی آنها به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شده است.

شناسایی مناطق مطلوب زیستگاهی و مناطق ارتباطی (کریدور) بین افراد گونه قوچ و میش ارمنی در منطقه مورد مطالعه، ضروری به نظر می‌رسد. با داشتن مناطق پراکنش گونه‌ها و کریدورهای زیستگاهی و مطابقت آن با مناطق تحت حفاظت، شکاف‌های حفاظتی شناسایی خواهد شد. بنابراین این مطالعه با سه هدف (1) شناسایی مناطق مطلوب زیستگاهی گونه قوچ و میش ارمنی در منطقه مورد مطالعه، (2) شناسایی ارتباط‌های زیستگاهی این گونه در منطقه مورد مطالعه و (3) مطابقت لکه‌ها و کریدورهای زیستگاهی با مناطق تحت حفاظت محیط زیست در منطقه مورد مطالعه به منظور شناسایی شکاف‌های حفاظتی انجام خواهد شد.

 

[1] Habitat fragmentation

[2] Habitat connectivity

[3] Least-cost model

[4] Electriacl-circuit theory

[5] Factorial least-cost density

[6] Resistant kernel

[7] Habitat suitability models (HSMs)

[8] Ensemble map

خلاصه نتیجه اجرای طرح

پیوست ها
hide/show

نام فایل تاریخ درج فایل اندازه فایل دانلود
Proposal_Ovis.doc1401/03/29416768دانلود
Safhe_Akhar.jpeg1401/03/29120014دانلود