واکاوی علی رفتار حفاظت از جنگل‏های ارسباران ‏ در میان جوامع روستایی

جنگل‏ها جایگاه بالایی در حفاظت از خاک، آب و تنوع زیستی دارند و همچنین محصولات چوبی و غیرچوبی را فراهم می‏کنند (حیات^[1] و همکاران، 2021). یکی از دلایل مهم حفاظت از جنگل‏ها علاوه بر خدمات اکوسیستمی زیستگاه امنی برای حفاظت از گیاهان و جانواران است (پودیال[2] و همکاران، 2019). جنگل‏ها علاوه بر کمک مستقیم به معیشت میلیون‏ها نفر، آب و هوا را تنظیم می‏کند، کربن را جدا می‏کند و به عنوان زیستگاهی امن برای اکثریت تنوع زیستی زمینی عمل می‏کنند (هاججر[3] و همکاران، 2021: هوگتون[4] و همکاران، 2015: نوتون[5] و همکاران، 2016). با وجود ارایه چنین مزایایی، جنگل‏های طبیعی در حال کاهش هستند. طی دوره 2015 تا 2020، سالیانه 10 میلیون هکتار از جنگل‏ها تخریب می‏شود (فائو[6] و یوان دی پی[7]، 2020: یللا و همکاران، 2022). مهمترین تغییراتی که در ساختار جنگل‏ها اتفاق افتاده است به دلایل طبیعی و انسانی باشد (داماتو[8] و همکاران، 2009) اما همواره سهم عوامل انسانی بیشتر از عوامل طبیعی است (بهات[9] و خانال[10]، 2010: حیات و همکاران، 2021). انسان‏ها نیز با تبدیل زمین‏های جنگلی به اشکال دیگر، مسئول از بین رفتن جنگل هستند (مک گوان[11]، 2016: ونتر[12] و همکاران، 2016: وانگ[13] و همکاران، 2019). اکوسیستم‏های جنگلی در سراسر جهان نه تنها مستقیماً تحت تاثیر رشد جمعیت قرار دارند (حاق[14] و همکاران، 2018) بلکه به دلیل فعالیت‏هایی که برای پیشرفت انسان انجام شده می‏شود، تکه تکه شده است (چابریری[15] و همکاران، 2013). اکثر سی و چهار نقطه مهم تنوع زیستی به طور کلی یا اصولاً در کشورهای پرجمعیت در حال توسعه قرار دارد جایی که بخش قابل توجهی از جمعیت انسانی برای پخت و پز و گرم کردن خانه‏های خود به زیست توده جنگل‏ها وابسته هستند (باریت[16] و همکاران، 2011) به‏عنوان مثال برداشت چوب سوخت را نمی‏توان به عنوان یک عامل مهم تخریب جنگل در مناظر پراکنده و پرجمعیت را نادیده گرفت (اسپیچت[17] و همکاران، 2015). وابستگی جمعیت‏ها به زیست توده می‏تواند بخش قابل توجهی از تخریب جنگل‏ها باشد (پوراوود[18] و همکاران، 2019).  بنابراین، وجود جنگل‏ها برای حفظ جوامع بشری بسیار مهم هستند زیرا نزدیک به 2 میلیارد نفر در شعاع 10 کیلومتری و نزدیک به یک میلیارد نفر در شعاع یک کیلومتری از جنگل زندگی می‏کنند (نوتون و همکاران، 2020). تقریباً یک سوم از 8/7 میلیارد نفر جمعیت جهان برای امرار معاش و سایر ملزومات به جنگل‏ها و منابع آن وابسته هستند (فائو و یون اد دی پی، 2020). جنگل‏ها منبع غذا، سوخت، فیبر و درآمد میلیون‏ها نفر هستند و صنایع مبتنی بر جنگل، اشتغال و درآمد بسیاری را فراهم می‏کنند (آنگیلسن[19] و همکاران، 2014).