چاپ صفحه |  صفحه نخست سامانه |  نویسندگان |  اطلاعات تفضیلی |  دانلود مقاله | دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان |
چاپ صفحه | صفحه نخست سامانه | نویسندگان | اطلاعات تفضیلی | دانلود مقاله | دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان |
| کد مقاله | 4010485 |
| عنوان فارسی مقاله | ارزش تجاری گیاه چای ترش و پتانسیل تولید آن در استان خوزستان |
| عنوان لاتین مقاله | Commercial value of Roselle and its production potential in Khuzestan province |
| نوع ارائه | پوستر |
| عنوان کنگره / همایش | سومین همایش ملی صنعت و تجاری سازی کشاورزی |
| نوع کنگره / همایش | داخلی-داخلی |
| کشور مقصد | |
| محل برگزاری کنگره | دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان |
| سال انتشار/ارائه | 1401 |
| نویسنده | نفر چندم مقاله |
|---|---|
| فاطمه برنا | اول و مسئول |
| عنوان | متن |
|---|---|
| AAbstract | چای ترش با نام علمی Hibiscus sabdariffa گیاهی است دو منظوره، متعلق به خانواده پنیرک که به دلیل وجود مواد موثره و رنگ طبیعی کاسبرگ های آن کشت این محصول دارای ارزش اقتصادی زیادی در دنیا می باشد. این گیاه مقاوم به کم آبی و مناسب کشت در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است. چای ترش یک محصول ایده آل برای کشورهای در حال توسعه است، زیرا رشد نسبتاً آسانی دارد، می تواند به عنوان بخشی از سیستم های چند کشت رشد کند و به عنوان غذا، دارو و فیبر استفاده شود. این گیاه بومی ایران نیست اما در استان سیستان و بلوچستان کشت می شود. استان خوزستان به دلیل آب و هوای نیمه خشک، گرمسیری و نیمه گرمسیری پتانسیل توسعه کشت گیاه دارویی چای ترش را دارد. رفع موانع تولید و پرورش گیاه چای ترش از یک طرف و فراهم نمودن بستر فرایند های پس از برداشت آن، صنایع فرآوری و خرید تضمینی این محصول از سوی دیگر می تواند به فرایند توسعه کشت این محصول در استان خوزستان کمک کند. |
| چکیده | چای ترش با نام علمی Hibiscus sabdariffa گیاهی است دو منظوره، متعلق به خانواده پنیرک که به دلیل وجود مواد موثره و رنگ طبیعی کاسبرگ های آن کشت این محصول دارای ارزش اقتصادی زیادی در دنیا می باشد. این گیاه مقاوم به کم آبی و مناسب کشت در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است. چای ترش یک محصول ایده آل برای کشورهای در حال توسعه است، زیرا رشد نسبتاً آسانی دارد، می تواند به عنوان بخشی از سیستم های چند کشت رشد کند و به عنوان غذا، دارو و فیبر استفاده شود. این گیاه بومی ایران نیست اما در استان سیستان و بلوچستان کشت می شود. استان خوزستان به دلیل آب و هوای نیمه خشک، گرمسیری و نیمه گرمسیری پتانسیل توسعه کشت گیاه دارویی چای ترش را دارد. رفع موانع تولید و پرورش گیاه چای ترش از یک طرف و فراهم نمودن بستر فرایند های پس از برداشت آن، صنایع فرآوری و خرید تضمینی این محصول از سوی دیگر می تواند به فرایند توسعه کشت این محصول در استان خوزستان کمک کند. |
| متن مقاله | گیاهان دارویی به دلیل کاربرد درمانی آنها از گذشته دور مورد توجه ویژه مردم بوده‌اند. این گیاهان به‌عنوان عطر یا طعم دهنده در غذاها و نوشیدنی‌ها و همچنین به‌عنوان دارویی گیاهی مدت‌هاست که مورد استفاده قرار می‌گیرند (شیباموتو و همکاران، 2010؛ ونور و همکاران، 2009). یکی از گیاهانی که در طول سال‌ها به دلیل فواید سلامتی‌اش توجه زیادی را به خود جلب کرده است، چای ترش است که مطالعات زیادی روی این گیاه، آماده‌سازی و ترکیبات متعدد آن بویژه خواص آنتی‌اکسیدانی آن متمرکز شده است. Hibiscus sabdariffa L. متعلق به خانواده Malvaceae است. این گیاه به صورت گیاه علفی یا بوته ای، اغلب با ساقه های فیبری وجود دارد. برگها با بریدگی های عمیق سه تا پنج لوبی به طول 8 تا 15 سانتی متر هستند که به طور متناوب روی ساقه ها چیده شده اند. نام های بومی، علاوه بر roselle ، در مناطق انگلیسی rozelle، sorrel، sorrel red و Cranberry است. در شمال افریقا و خاور نزدیک این گیاه را karkadé یا carcadé می نامند (مورتن، 1987). در ایران بیشتر به عنوان چای ترش، چای سرخ و چای مکی معروف است. Hibiscus sabdariffa L. به طور سنتی به عنوان یک غذا، در نوشیدنی های گیاهی، در نوشیدنی های گرم و سرد، به عنوان یک طعم دهنده در صنایع غذایی و به عنوان یک داروی گیاهی استفاده می شود. چای ترش به عنوان گیاهی دو منظوره جهت استفاده خوراکی، الیاف و چوب آن مورد کشت قرار می گیرند (اسلام و همکاران، 2021؛ داکوستا روشا و همکاران، 2014). بخش تجاری این گیاه که از ارزش اقتصادی برخوردار است کاسبرگ می باشد.کاسبرگ ها دارای اسیدهای آلی اگزالیک، مالیک، سیتریک و تارتاریک، ویتامینC، پروتئین، مواد معدنی و آنتوسیانین می باشند. رنگ قرمز چای ترش به عنوان رنگ طبیعی قابل استفاده در مواد غذایی و همچنین محتوای تغذیه ای برگ و خواص درمانی آن باعث افزایش روزافزون مصرف این گیاه در دنیا شده است. گیاه چای ترش با دارا بودن گل های زیبا با ماندگاری طولانی در زیباسازی فضاهای سبز به دلیل نیاز آبی کم کاربرد دارد. در اقلیم گرم و مرطوب از رشد خوبی برخوردار است اما در مناطق سردسیر هم با برطرف شدن سرما می تواند رشد کند (خوشنام و همکاران، 1397؛ محمد وهمکاران، 2012). چای ترش یکی از داروهای گیاهی است که برای فشار خون بالا بسیار مناسب است (کامیاب و همکاران، 2021). بیش از 300 گونه از این گیاه در دنیا در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر یافت می شود. زیستگاه اصلی این گیاه غرب آفریقاست و امروزه در سطح وسیعی در غرب آفریقا، آسیا، استرالیا از هند تا مالزی، اتریش، آمریکای مرکزی و بسیاری از کشورهای گرمسیری کشت می شود. این گیاه بومی ایران نمی باشد و کشت و کار آن در ایران تنها در استان سیستان و بلوچستان گزارش شده است (عظیمی و همکاران، 1396). در این پژوهش ارزش تجاری گیاه دارویی چای ترش و پتانسیل تولید آن در استان خوزستان و چرایی عدم توسعه آن مورد بررسی قرار گرفته است. مواد و روش¬ ها پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای، استفاده از منابع و مقالات معتبر و یادداشت برداری انجام شد. پایگاه‌های اطلاعاتی شامل PubMed، Google Scholar، Scopus و Web of Science با تمرکز بر گیاهشناسی، ترکیبات طبیعی و فعالیت‌های دارویی و ارزش اقتصادی چای ترش جستجو شدند.. عبارات جستجو «چای ترش» یا «Roselle» یا «چای مکی» یا « Hibiscus sabdariffa L. » بودند و با استفاده از منابع ذکر شده به معرفی کامل گیاه چای ترش از جنبه های مختلف آن پرداخته شد. ارزش تجاری گیاه چای ترش در دنیا کشت این گیاه در سراسر هند، آفریقا، بخشی از آسیا، آمریکا، استرالیا و تقریباً در تمام کشورهای گرمسیری مانند عربستان سعودی، مالزی، تایلند، فیلیپین، ویتنام، سودان، مصر، مالی و مکزیک گزارش شده است (جوادزاده 1398). چای ترش، به عنوان گیاهی کم‌توقع، سودآور و اقتصادی کشت میشود (جوادزاده و همکاران 2013). سودان تولید کننده پیشرو در تولید چای ترش در جهان است. بطوریکه سطح زیر کشت این گیاه در سال 1999 تا 2000 به میزان 121800 هکتار و میزان تولید آن 26000 تن بوده است. در ســودان چــای تــرش به‌عنــوان یــک گیــاه نقــدی و منبــع مهــم درامــد بــرای کشــاورزان خرده‌پــا محسوب می‌شــود کــه به صــورت ســنتی کشــت‌و‌کار می‌شــود. در ســال‌های خشکســالی کشــاورزان آن مناطــق ترجیــح می‌دهنــد به‌جـای کشـت غـلات و حبوبـات به‌دلیـل رشـد خـوب و مقاومـت در برابـر شـرایط نامسـاعد محیطـی چـای تـرش را کشـت کننـد (ماریود و همکاران 2021). چیــن و تایلنــد نیــز از تولیدکننــدگان عمــده هســتند و بــازار فــروش چشــمگیری در جهــان دارنــد. محققـان تایلنـدی در خصـوص عملکـرد ایـن محصـول بـا کیفیــت برتــر، تحقیقــات و ســرمایه گذاری‌هــای زیــادی انجــام داده‌انــد، در حالی‌کــه محصــول چیــن، به‌دلیــل کیفیــت پاییــن، کم‌تــر قابــل اعتمــاد و معتبــر اســت. بهتریــن چــای تــرش بــه لحــاظ کیفــی در جهــان در کشـور سـودان تولیـد می‌شـود امـا به‌دلیـل امکانـات کـم و فــراوری ضعیــف، عملکــرد پایینــی دارد (پارسا مطلق، یزدانی بیوکی 1397). کشــورهای مکزیــک، مصــر، ســنگال، تانزانیــا، مالــی و جامائیـکا نیـز تولیـد کننده‌هـای مهـم چای ترش هسـتند، امـا تولیـدات آن‌هـا بیش‌تـر بـرای مصـارف داخلـی کشـور اسـت. در حـال حاضـر کشـور هند نیز جزو تولیدکننـدگان مهم در زمینــه چــای تــرش محسوب می‌شــود. پنج ایالت بزرگ تولید کننده چای ترش در هند (آندرا پرادش، بیهار، اوریسا، بنگال غربی و ماهاراشترا) مساحتی بالغ بر 84000 هکتار را بین سال‌های 2012 و 2013 کشت کردند. تولید چای ترش در این کشور بیشتر با هدف استفاده از الیاف آن می باشد. چـای تـرش گیاهـی بسـیار تطبیق‌پذیـر اسـت، بطوریکه می توان آن را تقریبـا در همـه‌ی کشـورهای گـرم ماننــد هنــد، شــبه جزیــره عربســتان، مالــزی، اندونــزی، تایلنــد، فیلیپیــن، ویتنــام، ســودان، مصــر و مکزیــک مشـاهده کـرد (ماریود و همکاران 2021). اندازه بازار جهانی چای ترش در سال 2020 مبلغ 8/122 میلیون دلار ارزش گذاری شده است و پیش بینی می شود با رشد سالانه 6/7 درصد تا سال 2028 به 6/253 میلیون دلار برسد (بی نام، 2023). میزان تولید چای ترش در ایران گیــاه چــای تــرش بومــی ایــران نیســت و در ایــران از سال 1362 تنهــا در اســتان سیستان‌وبلوچســتان کشــت می‌شــد. امــا بــا شــناخت بیش‌تــر گیــاه و کاربردهــای آن کشــت در مناطـق دیگـر کشـور از جملـه اسـتان فـارس و جنوب ایران گسـترش یافـت. بـر اسـاس آمـار موجـود، سـطح زیرکشـت گیـاه چـای تـرش در اسـتان سیستان و بلوچستان بـه بیـش از 300 هکتــار می‌رســد. در ایــران کشــت چــای تــرش در اســتان سیســتان و بلوچســتان بـه صـورت بهـاره کشـت و کار مـی شـود (پارسا مطلق، یزدانی بیوکی 1397). شهرستان‌های دلگان، نیکشهر، ایرانشهر، چابهار و مهرستان عمده مناطق کشت چای در سیستان و بلوچستان محسوب می‌شوند، بیش‌از ۹۰ درصد چای ترش استان در شهرستان دلگان تولید میشود. از هر هکتار مزارع چای ترش سیستان و بلوچستان ۸۰۰ کیلوگرم محصول برداشت میشود. این استان رتبه نخست تولید چای ترش را در کشور به خود اختصاص داده است (بی نام، 1401). سـطح زیرکشــت ایــن گیــاه در ســال 1385 طبــق آمارنامــه کشــاورزی در ایــران 84 هکتــار گــزارش شــده بــود. در ســال 1395 بیش‌تریــن ســطح زیرکشــت مربــوط بــه اســتان سیستان‌وبلوچســتان بــا ســطح زیرکشــت 370 هکتــار و تولیــد ســاالنه 290 تــن اســت (پارسا مطلق، یزدانی بیوکی 1397). بر اساس آمار ارائه شده از سوی جهاد کشاورزی در سال 1400، بیشترین سطح زیرکشت چای ترش 700 هکتار در شهرستان دلگان از توابع استان سیستان بلوچستان بوده است که از این میزان بیش از 560 تن چای ترش برداشت شده است. این در حالی است که در همین سال سطح زیر کشت چای ترش در استان خوزستان 82 هکتار بوده است است. پتانسیل تولید چای ترش در خوزستان استان خوزستان با مساحتی معادل 5/6 میلیون هکتار در جنوب‌غرب ایران واقع شده و از نظر توپوگرافی شامل دو بخش کوهستانی (شمال و شمال شرق استان) و جلگه (جنوب استان) است (زهری، 1963). این استان شامل اقلیم های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری میباشد (فتاحی، 1373؛ صالحی و همکاران، 1378؛ دیناروند و شریفی، 1387). موقعیت جغرافیایی استان و وجود ارتفاعات و دشتهای متعدد موجب شده که این منطقه از وضـعیت عمومی عرضهای 30 تا32 درجه جغرافیایی (بیابانی و گرم و خشک) پیـروی کنـد و بـه طـور کلـی یـک منطقه بیابانی گرم و خشک و نیمه خشک را به وجود آورد. میانگین سالانه دمای روزانه یا نرمال سالانه دمای هوا که مهمترین شاخص اقلیمـی بـین پارامترهـای دمایی است، در استان خوزستان از 1.10 درجه در ارتفاع 980,1 متری تا 8.25 درجه در ارتفـاع 300 متری متغیر است. بررسی قانونمندی تغییرات دمای میانگین سالانه حسب عوامـل جغرافیـایی اسـتان بیانگر آن است که رابطه بین دما و ارتفاع در سطح 01/0 معنی‌دار بوده است. بخش وسیعی از جلگه خوزستان بین دماهای 5/22 و 25 درجه محصـور شده و به این اعتبار جز مناطق بسیار گرم ایران محسوب می‌گـردد. همچنین متوسط تعداد روزهای یخبندان در سال، یعنی روزهایی که حداقل دمـای شـبانه‌روزی در آن به صفر میرسد یا از آن پایینتر میرود، که متوسط سالانه این روزها در منطقه خوزسـتان از 3/0 روز در سال در خرمشهر تا 2/7 روز در سال در قلعه نوعسگر متغیر بوده است. میانگین دراز مدت بارش سالانه در منطقه خوزستان از حدود 150 میلیمتر در جنـوب غربـی منطقـه در اطراف آبادان تا بالغ بر 1400 میلیمتر در مناطق مرتفع شمال شرق، در ارتفاعـات شـرق دریاچـه سد دز متغیر است و در بخش وسیعی از آن بارندگی بین 200 تا 500 میلـیمتـر اسـت (ثابت قدم حقیقی، 1393). این شرایط آب و هوایی برای چای ترش که بیشتر در مناطق حاره‌ای کشت و کار میشود و بهترین نواحی کشت این گیاه منـاطقی است که دارای متوسط 125 میلیمتـر بارنـدگی سـالیانه و حـداقل دمـایی 15 درجه سانتیگراد در اوایل فصل رشد است مناسب است. آب و هـوای مطلـوب باعـث رشد سریع و یکنواخت بوته‌های چای ترش میشود. این گیاه در طول رشـد بـه چهار تا هشت ماه به دمای شبانه بیشتر از 21 درجه سانتیگراد نیاز دارد. در مناطقی که بارندگی کم و ناکافی باشـد آبیـاری مـنظم میتواند نتیجه مؤثری داشته باشد. بعضی واریته‌هـا محصـول رضـایت بخشی را در نواحی گرم و مرطوب میدهند، اگـر چـه اغلـب آن هـا انـدکی بـه خشکی مقاومند. میزان رطوبت نسبی هوا تقریباً 85-75 درصـد در طـول دوره رشد مناسب میباشد (عظیمی و همکاران، 1396). چای ترش در مناطق خشک و نیمه‌خشک در مقایسه با سایر گیاهان زراعی از توجیه اقتصادی بالایی برخوردار است و به ویژه در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری که آب عامل محدودکننده محسوب میشود. این گیاه یکی از گیاهان کم نیاز به آب و عناصر غذایی و نسبتاً مقاوم به خشکی است، و برای کشت در مناطق جنوبی ایران که با کمبود آب آبیاری مواجه هستند می تواند مناسب باشد (پارسا مطلق، 1393؛ رضوانی مقدم، 1397؛ جوادزاده 2015). طبق آمار جهاد کشاورزی در سال زراعی 1400 حدود 82 هکتار از اراضی استان خوزستان به کشت چای ترش اختصاص یافته است که از این میزان سطح زیر کشت، 80 تن محصول تولید و برداشت شده است (بی نام،1400). این در حالی است که استان خوزستان بدلیل شباهت آب و هوایی با زیستگاه اصلی گیاه چای ترش پتانسیل بالایی برای توسعه این محصول دارد. در حال حاضر در بخش زیادی از کشور گیاه دارویی چـای تـرش کشت نمیشود و نیاز داخل از طریق واردات تأمین مـی‌شود. محصـول تولیـد شـده در کشور شاید صرفاً 2یا3 استان را جوابگو باشد و مابقی نیاز داخلی بازار در حال حاضر از کشورهای مختلف از جمله هند، مالزی، آفریقا و بسیاری از کشـورهای گرمسیری وارد میشود. توسعه چای ترش در استان خوزستان با توجه به عدم تولید این محصول به‌ویژه در کشورهای عربی خلیج فارس و کشورهای آسیای میانه، بازار هدف صـادراتی بزرگـی بـرای این محصـول بوجود می آورد. بنـابراین، برنامـه ریـزی بـرای صـادرات محصـول بـه کشورهای همسایه از جمله عراق، افغانستان، پاکسـتان، امـارات متحـده عربـی، قطر، عربستان، عمـان و... در درجـه اول و کشـورهای اروپـایی و آمریکـایی بـه عنوان مقاصد بعدی لازم است در اولویت قرار گیرد (عظیمی و همکاران، 1396). دلایل عدم توسعه کشت چای ترش در خوزستان عدم توسعه کشت چای ترش در استان خوزستان دلایل متعددی دارد که به اهم آنها پرداخته می شود: صنعتی شدن استان خوزستان علیرغم مزیتی که دارد موجب کمبود نیروی کار در حوزه کشاورزی شده و نیروی انسانی جوان اشتغال در واحدهای صنعتی را به فعالیت در حوزه کشاورزی ترجیح می دهد. مهاجرت از روستاها و نبود نیروی کار فعال در جوامع روستایی نیز دلیلی بر کاهش فعالیت در حوزه کشاورزی است. از سوی دیگر افزایش هزینه برداشت چای ترش، نبود ماشین آلات برداشت و یا خشک کن های متحرک برای خشک کردن محصول برداشت شده، عدم وجود صنایع فرآوری و تبدیلی گیاهان دارویی در استان و نیز خرید محصول به قیمت بسیار پایین توسط دلالان، باعث عدم رونق این محصول در استان خوزستان گردیده است. بطوریکه اگر کارگاه‌هایی برای خشک کردن، بسته بندی یا صنایع تبدیلی از این گیاه فراهم گردد، قطعا کشت آن برای تولیدکننده توجیه اقتصادی داشته و رقابت پذیری تولید آن را افزایش خواهد داد. نبود کشت های قراردادی در حوزه گیاهان دارویی نگرانی کشاورزان را از تولید و عدم امکان فروش محصول افزایش می دهد. امروزه در بسیاری از کشورها، استفاده از کشاورزی قراردادی متداولترین رهیافت ترویج به شمار میرود. این رهیافت وسیله‌ای برای کمک به تولیدکنندگان کوچک، در دسترسی به بازار و کاهش ریسک قیمتی است و به همین دلیل، توجه سیاستگذاران توسعه کشاورزی را در کشورهای درحال توسعه به خود جلب کرده است (سریبونچیا و ویبونپنز، 2008). همچنین نبود دانش کافی در کشت و پرورش چای ترش در استان باعث شده است تا توسعه کشت این محصول با مشکل مواجه گردد. بنابراین از مهمترین موانع کشت چای ترش عدم وجود ماشین‌آلات برداشت و خشک‌کردن محصول، قیمت پایین چای ترش تولیدی کشاورزان و نبود بازار فروش منطقه‌ای (مشکل فروش محصول چای ترش توسط کشاورزان) بیان کرد (جوادزاده 1398). بحث و نتیجه¬گیری چای ترش بدلیل ارزش بالای دارویی و کاربرد های متعدد آن در صنایع غذایی، نوشیدنی و دارویی در جهان مورد توجه بوده است. این گیاه بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است و بدلیل سازگاری با شرایط آب و هوایی گرم در بسیاری از نقاط دنیا بویژه در آفریقا، جنوب آسیا گسترش یافته است. در دنیا کشورهای سودان، چین، تایلند و هند بیشترین میزان تولید چای ترش را دارند. در ایران این گیاه در استان سیستان و بلوچستان توسعه و گسترش خوبی یافته است بطوریکه این استان به عنوان قطب تولید چای ترش مورد توجه قرار گرفته است. استان خوزستان بدلیل قرار گیری در شرایط آب و هوایی گرم و خشک پتانسیل بالایی در تولید چای ترش دارد. بطوریکه در سال های اخیر کشت این گیاه بطور محدودی در این استان انجام شده است. لیکن بدلیل موانع متعددی که در تولید این گیاه و سایر گیاهان دارویی وجود دارد از استقبال کمی از سوی کشاورزان برخوردار بوده است. رفع موانع تولید و پرورش گیاه چای ترش از یک طرف و فراهم نمودن بستر خرید تضمینی این محصول و توسعه صنایع فرآوری آن از سوی دیگر می تواند به فرایند توسعه کشت این محصول در استان خوزستان کمک کند. منابع بی نام ، 1401. برداشت چای ترش در سیستان و بلوچستان آغاز شد. خبرگزاری جمهوری اسلامی. https://www.irna.ir/news/ بی نام، 1400. رشد ۵ برابری کشت چای ترش در خوزستان. پایگاه خبری تحلیلی کشاورزی پرس. https://keshavarzipress.ir/ پارسا مطلق، ب. و یزدانی بیوکی، ر. 1397. چای ترش: گیاه دارویی متحمل به شرایط نامسائد محیطی. نشر آموزش کشاورزی. چاپ اول. جلد 2500 پارسـامطلق، ب. 1393 .مطالعـه خصوصیـات اکوفیزیولوژیکـی، مورفولوژیکـی، فوتوشـیمیایی تغذیـه‌ای و به‌زراعـی گیـاه دارویـی چـای تـرش در منطقـه جیرفـت. پایان‌نامـه دکتـری ارائه‌شـده به دانشـگاه فردوسـی مشـهد. ثابت قدم حقیقی،م. 1393، مطالعات آمایش استان خوزستان فصل ششم تبیین چشم‌انداز و طراحی سناریوی توسعه فضایی استان. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران. سازمان برنامه و بودجه استان خوزستان. 461 صفحه. جوادزاده، س. م. 1398، تعیین عوامل تأثیرگذار بر میزان تمایل کشاورزان به کشت چای ترش در روستاهای استان سیستان و بلوچستان، نشریه علمی ترویجی فناوری گیاهان دارویی ایران دوره 02 - شماره 1 - پیایند 02 ص: 15-33. خوشنام، ز. بدخشان، س. پارسا مطلق، ب. 1397. مروری بر جنبه های مختلف گیاه چای ترش (Hibiscus sabdariffa L). نشریه دومین همایش بین المللی و سومین همایش ملی کشاورزی، محیط زیست و امنیت غذایی. دیناروند، م. و شریفی، م. 1387. نگرشی بر پوشش گیاهی زیستگاههای جنوب غرب کشور (استان خوزستان). مجله پژوهش و سازندگی. شماره 81. ص: 78-86. دیناروند، م.، اجتهادی، ح.، جنگجو، م. و اندرزیان، ب. 1394. معرفی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه حفاظت شده شیبمار (استان خوزستان). زیست‌شناسی گیاهی ایران. شماره 23. ص: 1-14. رضوانی مقدم، پ. اسدی، ق. شجری، م. رنجبر، ف. 1397. بررسی عملکرد و راندمان مصرف آب در گیاه دارویی چای ترش (Hibiscus sabdariffa L.) در منطقه مشهد. نشریه پژوهش های زراعی ایران. شماره4. ص: 384-373 صالحی، ح.، هویزه، ح. و شکویی، م. 1378. پوشش گیاهی منطقه اهواز-دشت آزادگان. انتشارات موسسه تحقیقات جنگل¬ها و مراتع کشور، تهران. عظیمی، م. ح.، حاجی میررحیمی، س. د.، اسدی، ا. 1396. بسته کارآفرینی کشت و تولید چای ترش. انتشارات اسرار علم، 64 صفحه فتاحی، م. 1373. بررسی جنگل‌های بلوط زاگرس و مهمترین عوامل تخریب آن. انتشارات موسسه تحقیقات جنگل¬ها و مراتع کشور، تهران. Anonymous, )2023(. Roselle market. https://www.marketdataforecast.com/market-reports/roselle-market Da-Costa-Rocha, I., Bonnlaender, B., Sievers, H., Pischel, I., & Heinrich, M. (2014). Hibiscus sabdariffa L.–A phytochemical and pharmacological review. Food chemistry, 165, 424-443. Islam, A. A., Osman, M. B., Mohamad, M. B., & Islam, A. M. (2021). Vegetable Mesta (Hibiscus sabdariffa L. var sabdariffa): A Potential Industrial Crop for Southeast Asia. In Roselle (pp. 25-42). Academic Press. Javadzadeh S.M, Rezvani Moghaddam, P, Asili, J., 2013. Evaluation of pharmacological effects of medicinal herbs of Hibiscus sabdariffa L.from the viewpoint of traditional medicine.The first national conference on the use of medicinal herbs in the lifestyle and traditional medicine. Javadzadeh S.M., 2015. The Effects of Irrigation Intervals on Yield, Yield Components and Water Use Efficiency of Roselle (Hibiscus sabdariffa L.). Direct R esearch Journal of Agricultural and Food Science (DRJAFS), 3(5): 98-105. Kamyab, R., Namdar, H., Torbati, M., Araj-Khodaei, M., Ghojazadeh, M., & Fazljou, S. M. B. (2021). Pharmaceutical Properties of Hibiscus sabdariffa, Toward an Ideal Treatment for Hypertension. Pharmaceutical Sciences, 28(4), 506-516. Mariod, A.A., Tahir, H.A., Mahunu, G. K. 2021. Roselle (Hibiscus sabdariffa) Chemistry, Production, Products, and Utilization. Academic Press (an imprint of Elsevier). 274p Mohamed, B. B., Sulaiman, A. A., & Dahab, A. A. (2012). Roselle (Hibiscus sabdariffa L.) in Sudan, cultivation and their uses. Bull. Environ. Pharmacol. Life Sci, 1(6), 48-54. Morton, F. J. (1987). Roselle (Hibiscus sabdariffa L). Fruit of warm climates. Creative resources systems. Inc. Miami, Florida. Shibamoto, K., Mochizuki, M. and Kusuhara, M. 2010. Aroma therapy in anti-aging medicine. Anti-Aging Medicine; 7(6):55-59. Sriboonchitta, S., Wiboonpoongse., A. (2008). Overview of contract farming in Thailand: Lessons learned. ABD Institute Discussion Paper No. 112. van Vuuren, S. F., Suliman, S. and Viljoen, A. M. 2009. The antimicrobial activity of four commercial essential oils in combination with conventional antimicrobials. Letters in Applied Microbiology, 48(4):440-6. Zohary, M. 1963. On the geobotanical structure of Iran, Weizman Science Press of Israel, vol. 11D, 113pp. |
| نتیجه مقاله | |
| AAbstract | |
| چکیده | |
| متن مقاله | |
| نتیجه مقاله |
| نام فایل | تاریخ درج فایل | اندازه فایل | دانلود |
|---|---|---|---|
| paper- hamayesh.doc | 1401/12/09 | 133120 | دانلود |
