اثر تنش شوری بر جوانه¬زنی و رشد گیاهچه چیا

یکی از گیاهانی که در کشور کمتر به آن توجه شده گیاه چیا می­باشد (هادیان  و همکاران، 2018). چیا با نام علمی Salvia Hispanica L.. و نام انگلیسی Chia گیاهی یکساله از سرده مریم­گلی و خانواده نعناعیان  می­باشد. این گیاه بومی آمریکای مرکزی )جنوب مکزیک و گواتماال) است (سیدی  و همکاران، 2019). دانه­های این گیاه دارای سطح بالای پروتئین، آنتی اکسیدان، فیبر غذایی، ویتامین­ها، مواد معدنی و همچنین روغن آن حاوی بیشترین مقدار اسید لینولنیک و اسید الفا لینولنیک یا امگا ۳ است. در سال 2009 اتحادیه اروپا دانه­های این گیاه را به عنوان یک غذای تازه تایید کرد و اجازه داد که تا پنج درصد کل ماده نان تولیدی از این گیاه تامین شود (گویتو  و همکاران، 2013; اگلیسیاس­پویگ و هاروس، 2013). امروزه کاربرد دانه­های چیا در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و خوراک دام پتانسیل عظیمی را ایجاد نموده است (اسچیر ، 2011). کشت، تولید و مصرف چنین گیاهانی در کشور می­تواند ضمن ایجاد اشتغال در بخش کشاورزی و فرآوری، به حفظ سلامت جامعه کمک نماید. در کشور ما تاکنون تولید تجاری این گیاه انجام نشده و اطلاعات کمی در مورد پاسخ-های فنولوژیک و فیزیولوژیک این گیاه به شرایط مختلف از جمله تنش­های غیر زنده وجود دارد (هادیان و همکاران، 2018).

تنش شوری یکی از اصلی­ترین چالش­های محدود کننده تولیدات کشاورزی است (Bistgani et al. 2019). تنش شوری از طریق کاهش جوانه­زنی و رشد گیاه­چه باعث افت شدید سطح سبز و توان رقابتی گیاه­چه در برابر سایر عوامل محیطی می­شود. تنش شوری معمولا دارای دو اثر بازدارنده و مخرب است. اثر اول مربوط به سمیت یونی است که به دلیل افزایش غلظت یون­ها در بافت گیاه و عبور از آستانه تحمل آن­ها یا فعال ساختن واکنش­های بیوشیمایی خاص باعث آسیب به بافت­های گیاهی می­شود و اثر دوم تنش شوری، محدود شدن جذب آب توسط گیاه است که علت آن زیاد شدن غلظت و در نتیجه منفی شدن پتانسیل آب محیط است (Isayenkov and Maathuis 2019). بنابراین لازم است تا برای اطمینان از موفقیت در کشت و توسعه یک گیاه، آگاهی نسبت به حد آستانه تحمل به تنش شوری آن وجود داشته باشد.

متاسفانه در رابطه با میزان مقاومت بذر و گیاه­چه چیا به تنش شوری و همینطور مکانیسم­های بیوشیمیایی که تحت تأثیر تنش شوری قرار می­گیرد، اطلاعات بسیار اندکی در منابع تحقیقاتی وجود دارد. بر این اساس هدف از انجام این مطالعه، بررسی تأثیر تنش شوری بر ویژگی­های جوانه­زنی و رشد گیاه­چه چیا و تغییرات بیوشیمیایی رخ داده در آن­ها می­باشد.