الویت بندی و آنالیز حساسیت ‌وقوع سیلاب حوزه آبخیز با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (TOPSIS) (مطالعه موردی ایستگاه منجنیق خوزستان)

در بین بلایای طبیعی، سیل، زلزله و خشکسالی به لحاظ خسارت مالی و جانی ناشی از وقوع آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. بررسی وضعیت و اطلاعات مربوط به خسارت‌های سالیانه ناشی از جاری شدن سیل در ایران و سرتاسر جهان، تأثیر جهانی این پدیده بر روی منابع طبیعی را نشان می‌دهد. کشور ایران از نظر سیل‌خیزی رتبه ششم دنیا را به خود اختصاص داده است (خسروشاهی و ثقفیان، (8)). در سال‌های اخیر در مناطق مختلف ایران به‌خصوص در مناطق شمال و شمال غرب کشور ازجمله استان گلستان و شهرستان‌های آذرشهر، مشکین‌شهر، اردبیل و تبریز سیل‌هایی رخ داده است که باعث خسارات جبران‌ناپذیر جانی و مالی شده است. بنابراین توسعه‌ی برنامه‌های یکپارچه برای جلوگیری، کنترل و استفاده از سیل برای اقدامات مناسب مدیریتی اجتناب‌ناپذیر است. یکی از راهکارهایی که جهت شناسایی خطر سیل به‌کار‌گرفته می‌شود، تهیه نقشه‌های حساسیت به وقوع سیل توسط مدل‌های آماری دو و چند متغیره، داده‌کاوی و یادگیری ماشین می‌باشد. هیدرولوژیست‌ها مدل‌های فراوانی را برای تهیه نقشه‌های حساسیت به وقوع سیل انجام داده‌اند. اما بسیاری از این مدل‌ها به داده‌های زیادی نیاز داشته و کالیبراسیون آن‌ها پیچیده می‌باشد. در سال‌های اخیر مدل‌های زیادی برای تهیه نقشه حساسیت به وقوع سیل آزمایش شده‌اند (11،10) و سیستم اطلاعات جغرافیایی نیز به عنوان ابزار پایه برای آنالیز داده‌های مکانی استفاده شده است.(13) ترکیب مدل‌های آماری و احتمالاتی به سنجش از دور و GIS به دلیل بالا بردن توانایی مدل در پیش‌بینی، بسیار مورد توجه محققین بوده است(21، 14، 5). مدل تاپسیس یکی از مدل های کاربردی در زمینه آنالیز حساسیت می باشد. اساس این مدل استخراج ایده آل نقاط مثبت و منفی و تعیین فاصله هریک از معیارها به منظور تعیین بهترین گزینه مکانی از نظر مخاطرات سیل است.