[1] Withanolides

استرس اکسیداتیو در چند دهه گذشته به دلیل نقش بسیار مهم در بیماری‌های انسانی مانند سرطان، تصلب شرایین و اختلال عملکرد مغز، مورد توجه تحقیقاتی عمده بوده است [1]. آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی که در میوه‌ها، چای، سبزی‌ها، غلات و گیاهان دارویی وجود دارند، نه تنها برای پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلف ناشی از آسیب اکسیداتیو، بلکه برای بهبود ماندگاری محصولات غذایی نیز به کار می‌روند، توجه زیادی را به خود جلب کردند زیرا با اهداء هیدروژن به رادیکال‌های بسیار واکنش‌پذیر، از تشکیل رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کنند [2].

متابولیت‌های ثانویه گیاهی یا 'مواد شیمیایی گیاهی' توسط گیاهان برای عملکردهای بی‌شماری تولید می‌شوند، از محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش، محافظت در برابر عوامل بیماری‌زا و گیاه‌خواران، رنگدانه‌سازی برای بهبود شانس گرده‌افشانی، و سایر ابزارهای بهبود بقا و سلامت گیاه، بدون اینکه مستقیماً مورد استفاده قرار گیرند، در عملکردهای حیاتی مانند رشد و تولیدمثل نقش دارند. در چند دهه گذشته، علاقه علمی زیادی به این ترکیبات و فواید آنها برای سلامتی انسان افزایش یافته است، زیرا بسیاری از آنها فعالیت آنتی‌اکسیدانی و ضد باکتریایی قابل‌توجهی از خود نشان می‌دهند [3-6].

از آنجایی که مصرف‌کنندگان نگران تأثیر منفی مواد شیمیایی مصنوعی در مواد غذایی هستند، نیاز به یافتن محصولات طبیعی و بدون نگهدارنده شیمیایی وجود دارد. بنابراین، علاقه فزاینده‌ای به استفاده از عصاره‌های طبیعی به عنوان جایگزین برای افزودنی‌های مصنوعی وجود دارد، زیرا این ترکیبات با سایر روش‌های نگهداری هم‌افزایی نشان می‌دهند، آنها ایمن در نظر گرفته می‌شوند و خواص ویژه‌ای از قبیل فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد دیابتی، ضد جهش‌زایی و ضد باکتریایی بروز می‌دهند [7-9].

پنیرباد (Withania somnifera) حاوی طیفی از مواد شیمیایی گیاهی متنوع است که آن را قادر می‌سازد طیف وسیعی از پیامدهای بیولوژیکی داشته باشد. در مطالعات پیش بالینی، خواص ضد میکروبی، ضدالتهابی، ضد تومور، ضد استرس، محافظت کننده عصبی، محافظت از قلب و ضد دیابت را نشان داده است. علاوه بر این، توانایی کاهش گونه‌های فعال اکسیژن، تعدیل عملکرد میتوکندری، تنظیم آپوپتوز و کاهش التهاب و افزایش عملکرد اندوتلیال را نشان داده است. با توجه به این خواص دارویی، پنیرباد یک داروی بالقوه برای درمان شرایط بالینی مختلف، به ویژه مربوط به سیستم عصبی است [10]. عصاره پنیرباد مخلوط پیچیده‌ای از تعداد زیادی فیتوکمیکال از جمله ترکیبات فنولی و فلاونوئیدها است. با این حال، اثر فارماکولوژیک ریشه پنیرباد به ویتانولیدها[1] نسبت داده می‌شود [11]. فعالیت آنتی‌اکسیدانی و ضدمیکروبی عصاره پنیرباد در مطالعات مختلفی نشان داده شده است [12, 13]. بنابراین، این مطالعه با هدف استخراج عصاره هیدروالکلی پنیرباد و بررسی میزان فنول کل، فلاونوئید کل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی و اثر ضدقارچی آن بر ریزوپوس استولونیفر، بوتریتیس سینرا، پنی‌سیلیوم اکسپانسوم و آلترناریا آلترناتا (قارچ­های عامل فساد  پس از برداشت میوه سیب و توت فرنگی) می­باشد.